Arbo 

 

In bijna elk beroep is licht een noodzakelijke voorwaarde voor het goed uitvoeren van het werk. Voldoende licht zorgt ervoor dat we zien wat we doen en voorkomt daarmee onnodige ongelukken.

Maar licht stimuleert ook een aantal belangrijke processen in ons lichaam, zoals de aanmaak van vitamines. Bovendien blijkt licht een relatie te hebben met een fitter en aangenamer gevoel. Dat geldt met name voor het natuurlijke daglicht dat door de zon wordt geproduceerd.

 

Productiviteit en veiligheid

Mensen zijn visueel ingesteld. Zonder licht hebben we moeite ons te oriënteren in de ruimte en missen we feedback over ons handelen. Onvoldoende licht op de werkplek kan daardoor leiden tot fouten en productieverlies. Daarnaast is goed licht in veel bedrijfstakken, zoals de industrie, van groot belang voor de veiligheid. Als een werkplek onvoldoende verlicht is, kan dat leiden tot gevaarlijke situaties. Denk aan donkere paden of traptreden of een machine die niet goed zichtbaar is.

 

Bioritme

Licht zorgt er niet alleen voor dat we beter kunnen zien, het is ook goed voor het functioneren van ons lichaam. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat licht in belangrijke mate ons bioritme stimuleert. Dit bioritme is belangrijk voor ons slaappatroon, ons eetpatroon, de lichaamstemperatuur, de leerprestaties en onze stemmingen. Voldoende licht zorgt er dus voor, dat we ons overdag prettiger voelen en ’s nachts beter slapen.

Het omgekeerde is hierbij ook waar. Te weinig licht kan dit lichamelijke proces juist nadelig beïnvloeden. Het kan leiden tot gezondheidsklachten, slaapstoornissen, stress, concentratiestoornissen en vormen van onbehagen of zelfs depressie. Het is niet voor niets dat mensen in de donkere maanden van het jaar sneller ongelukkig zijn en last krijgen van een zogeheten winterdepressie.

Ouderen hebben extra last van weinig licht. Doordat de lenzen van hun ogen troebel worden, komt er minder licht binnen. Dit kan soms wel vijf keer minder zijn dan bij jonge mensen. Hierdoor kan een oudere werknemer die verder gezond is, door gebrekkig licht toch sneller moe worden.

 

Nachtdiensten

Ook als werknemers op een verkeerd of onregelmatig tijdstip aan licht worden blootgesteld, kan dat het bioritme nadelig beïnvloeden. Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen die regelmatig ’s nachts werken. Zij ontwikkelen vaak slaapstoornissen en krijgen eerder gezondheidsklachten.

Ongeacht de uitkomsten van dit onderzoek verdienen roosters met een beperkt aantal aaneengesloten nachtdiensten (maximaal twee) wel duidelijk de voorkeur boven roosters met een groter aantal nachtdiensten. Vooral in de industrie heeft men inmiddels ervaren dat roosters met minder aaneengesloten nachtdiensten zeker door oudere werknemers beter worden verdragen.

Bekijk meer informatie over nachtdiensten.

 

Daglicht beter dan kunstlicht

De positieve effecten van licht gelden met name voor daglicht. Door de draaiing van de aarde wisselt daglicht voortdurende in intensiteit, richting en kleur, wat stimulerend werkt voor het bioritme. Daarnaast bevat daglicht veel verschillende soorten straling, waarvan sommige belangrijk zijn voor het aanmaken van vitamines. Ook het contact met de buitenwereld is bij daglicht een belangrijk voordeel.

Kunstlicht is daarentegen monotoon van aard en kan soms flikkeren (met name bij oudere tl-buizen). De intensiteit van kunstlicht is bovendien lager dan daglicht, waardoor de effecten op het lichaam een stuk minder zijn. Het valt daarom aan te bevelen om werknemers zo veel mogelijk bloot te stellen aan daglicht. Een bijkomend voordeel van daglicht is dat het ook nog gratis is en beter voor het milieu.

 

Nadelen daglicht

Daglicht heeft soms ook nadelen. Fel zonlicht kan hinderlijk zijn als je met een beeldscherm werkt. Het zorgt voor spiegelingen en maakt het scherm minder goed leesbaar. Mensen die veel buitenwerk verrichten, moeten ook uitkijken voor te veel daglicht. Te lang blootstaan aan uv-stralingen is schadelijk voor de huid (lees ook het dossier Zon en huid).

 

Wetgeving over verlichting

Werkgevers zijn verplicht om te zorgen voor goede verlichting op het werk. In artikel 6.3 van het Arbobesluit staat:

  • Arbeidsplaatsen en verbindingswegen zijn zodanig verlicht dat het aanwezige licht geen risico oplevert voor de veiligheid en gezondheid van werknemers.
  • Op arbeidsplaatsen komt, voor zover mogelijk, voldoende daglicht binnen en zijn voldoende voorzieningen voor kunstverlichting aanwezig.
  • De voorzieningen voor kunstverlichting zijn zodanig aangebracht dat gevaar voor ongevallen is voorkomen.
  • De voor kunstlicht gebruikte kleur mag de waarneming van de veiligheids- en gezondheidssignalering (bepaald bij of krachtens afdeling 2 van hoofdstuk 8) niet wijzigen of beïnvloeden.

Ook de wetgever vindt dus dat daglicht de voorkeur verdient. Artikel 6.4 voegt daaraan toe dat rechtstreeks invallend zonlicht voldoende moet kunnen worden geweerd.

 

Noodverlichting

Aparte aandacht wordt er in de wet besteed aan noodverlichting. Arbobesluit 3.7 stelt dat “de vluchtwegen en nooduitgangen die bij het uitvallen van de verlichting slecht zichtbaar zijn, zijn voorzien van een adequate noodverlichting”. Artikel 3.9 vereist ook goede noodverlichting bij bedrijven waarbij het uitvallen van licht op de werkplek zelf voor gevaren kan zorgen. Als noodverlichting niet mogelijk is, moeten de werknemers beschikken over individuele verlichting.

 

Uv-licht en laserlicht 

Voor bepaalde lichtbronnen, zoals laser en bepaalde soorten licht die bijvoorbeeld worden uitgezonden bij elektrisch lassen (uv-licht), gelden aparte eisen. Deze komen aan bod in het dossier over optische straling.

 

Maatregelen voor voldoende licht op het werk

De volgende maatregelen zorgen ervoor dat werknemers voldoende licht op het werk hebben en er geen hinder van ondervinden:

  • Plaats werkplekken dichter bij het raam als er klachten over te weinig licht zijn en plaats ze verder van het raam af als er juist klachten zijn over spiegeling en verblinding door te veel daglicht.
  • Stel beeldschermwerkplekken zo op dat de kijkrichting parallel is aan het raam. Hierdoor kijkt men niet tegen het daglicht in (als het gezicht richting het raam gekeerd is) en valt het daglicht niet op het scherm (als de rug richting het raam gekeerd is).
  • Zorg in geval van beeldschermwerk voor geschikte zonwering die spiegelend daglicht kan tegenhouden. Voorbeelden zijn zonneschermen, jaloezieën en getint glas.
  • Maak bij nachtwerk eventueel gebruik van daglichtlampen of een dynamisch lichtsysteem dat de variaties van zonlicht goed kan nabootsen.
  • Las voldoende rustpauzes in bij werkzaamheden zonder veel daglicht.

 

Bel ons